Metoda Montessori – co to jest? Na czym polega?

Wielu rodziców zaznajomionych jest z nazwą „Montessori”. Ale co to właściwie jest i na czym polega?

Czym są przedszkola Montessori? Czy każdy może tam iść? >>

Metoda Montessori – co to?

Pod nieco mylącym określeniem „metoda” kryje się tak naprawdę sposób wychowywania dziecka. Jego autorką jest Maria Montessori, która żyła w latach 1870 – 1952 i była włoską lekarką.

Warto tutaj opowiedzieć, jak w ogóle doszło do opracowania przez Marię Montessori swojego własnego sposobu wychowania. Jej ścieżka edukacji jest godna podziwu – pomimo systemu edukacji niesprzyjającego kobietom chcącym się kształcić w „męskich” dziedzinach, udało jej się z wyróżnieniem zdać fizykę i matematykę. Jakby tego było mało, Maria postanowiła studiować medycynę, co łamało normy kulturowe w tamtych czasach.

Montessori ukończyła studia medyczne i zajęła się psychiatrią. Już na początku pracy w zawodzie miała kontakt z upośledzonymi dziećmi, które dość szybko pod jej skrzydłami zaczęły osiągać lepsze wyniki. Kobieta doszła do wniosku, że wystarczy stworzyć odpowiednie warunki, by dziecko mogło chcieć się rozwijać.

Na początku XX wieku pod wpływem licznych zmian systemowych we Włoszech, zaczęły powstawać przedszkola dla dzieci z rodzin ubogich i robotniczych. To właśnie Maria Montessori była za nie odpowiedzialna. Z początku utworzono coś na wzór świetlicy, obecnej w każdej kamienicy, w której zatrudniono nauczycieli oraz lekarzy. Placówki te nazwano casa dei bambini, czyli domy dziecięce.

Metoda Montessori – na czym polega?

Metoda Montessori miała być opozycją dla szkolnych ławek, będących dla Marii symbolem zniewolenia. Zamiast siedzenia w szkole i uczenia się wszystkich przedmiotów w takim samym stopniu, pedagożka postawiła na dużo bardziej swobodny i intuicyjny system. Kładzie się nacisk nie tylko na zdobywanie wiedzy, ale także zwiększanie kompetencji społecznych, rozwój emocjonalny i fizyczny. Aby było to możliwe, konieczne jest stworzenie odpowiedniego otoczenia. Przedszkola Montessori charakteryzują się spokojnym, naturalnym wystrojem, bez elementów fikcyjnych (czyli bohaterów bajek). Zabawki, a w zasadzie narzędzia Montessori również mają stonowany design, wykonane są z naturalnych materiałów, nie są napędzane prądem i nie wydają dźwięków.

Czym są zabawki Montessori? >>

W przypadku najmłodszych dzieci narzędzia są najprostsze jak to możliwe, mają za zadanie skupiać uwagę dziecka na jednym, wybranym aspekcie i rozwijać jedną umiejętność. Wraz z wiekiem dziecka zamieniają się w narzędzia będące miniaturowymi wersjami narzędzi dla dorosłych. Autorka metody zauważyła bowiem, że dzieci chętnie pomagają w „dorosłych” zajęciach.

Bardzo ważnym elementem otoczenia jest przyroda, z którą dziecko powinno mieć jak najwięcej kontaktu. Czas na świeżym powietrzu jest bardzo ważny! Dlatego mile widziane są długie godziny spędzone na zewnątrz, zabawa patykami, w piasku, na drzewie.

Metoda Montessori daje dzieciom swobodę w wyborze aktywności. Nie narzuca się im tego, co mają robić, same wybierają narzędzie. Bardzo ważna jest tutaj samodzielność. Już od najmłodszych lat dzieci same się ubierają, same jedzą i nakrywają do stołu. Nauczyciel traktuje dziecko jak równego sobie, zwraca się do niego z szacunkiem, nie podnosi głosu.

W metodzie Montessori nie ma nagród, kar, pochwał ani nagan. Zrobienie pracy plastycznej może spotkać się z komentarzem w stylu „o, zrobiłeś rysunek swojej rodziny”. Bez żadnego „super”, bez „ale to piękne”, bez „trochę ci piesek nie wyszedł”.

Zarówno w przedszkolu jak i w szkole Montessori kładzie się nacisk na to, co interesuje dziecko i w czym jest dobre. Dla porównania: w typowej polskiej szkole, jeżeli dziecko ma 5 z języka polskiego i 2 z matematyki, pojawi się presja, by poprawić wyniki z matematyki. Dziecko prawdopodobnie będzie chodzić na korepetycje, rodzice będą kontrolować postępy z tego przedmiotu. Być może nie będzie czasu na dodatkowe zajęcia z języka polskiego. W przypadku szkoły montessoriańskiej, jeżeli dziecko będzie wykazywało duże zainteresowanie językiem polskim, nauczyciele będą je motywować do rozwijania tej pasji, zamiast „nadganiać” z matematyki.

Z uwagi na brak pochwał i nagan, w szkole Montessori nie ma ocen.

Metoda Montessori w domu – jak wprowadzić

Jeżeli chcecie dziecku wprowadzać elementy metody Montessori, najlepiej zacząć od najmłodszych lat. Aby to było możliwe, trzeba zrezygnować z nagród, kar, pochwał i nagan, traktować dziecko z pełnym szacunkiem, zapewnić mu odpowiednie narzędzia i dbać o samodzielność. To trudna droga, wymaga dużo cierpliwości, nierzadko też dużo czasu (czekanie na założenie butów, sprzątanie po samodzielnie przygotowanym posiłku 😉), ale daje niezwykłe efekty. 

Aby umożliwić dziecku wychowanie w duchu metody Montessori, trzeba mu stworzyć warunki, w których będzie mogło samodzielnie rozwijać swoje pasje, uczyć się rozwiązywania problemów, robić rzeczy w wyniku wewnętrznej motywacji.

U podstaw metody Montessori leży pedagogika przeniknięta duchem miłości, humanitaryzmu i tolerancji.