Integracja sensoryczna. Co to jest i na co zwracać uwagę?

Integracja sensoryczna to proces zachodzący w organizmie, polegający na organizacji bodźców zewnętrznych – węchu, smaku, zapachu, dotyku, równowagi, czucia ruchu. Mówiąc prościej, to rozpoznawanie tego, co właśnie odczuwamy, porządkowanie tego, przetwarzanie oraz tworzenie na dane bodźce właściwej odpowiedzi – adaptacji. Integracja sensoryczna pozwala nam rozpoznawać to, co czujemy. Zaczyna się jeszcze w okresie prenatalnym, gdy dziecko jest w brzuchu mamy i trwa do około 7. roku życia. Jednak ewentualne zaburzenia integracji sensorycznej, mogą dotyczyć także ludzi dorosłych.

Choć definicja integracji sensorycznej brzmi raczej skomplikowanie, w rzeczywistości mówimy tu o procesie, który pozwala nam w dużej mierze funkcjonować. Dzięki niemu mamy koordynację ruchową, rozpoznajemy smak i zapach poszczególnych potraw, reagujemy na codzienne zjawiska, potrafimy wykonywać jakąś czynność, nie patrząc na nasze dłonie.

Jak bardzo niezwykły jest to proces, można zrozumieć na przykładzie rzutu piłką. Wyobraźcie sobie, że naprzeciwko Was stoi osoba z piłką w ręku. Obserwuje Was jakiś wybitny fizyk i matematyk, który ma za zadanie obliczyć, w którym miejscu wyląduje piłka, a także podać dokładne wyliczenia, jaki ruch ręką musi wykonać łapacz. Osoba rzucająca robi zamach i wypuszcza z dłoni piłkę. Jeśli w tym momencie moglibyśmy zatrzymać czas, to nasz obserwator musiałby wykonać bardzo skomplikowane obliczenia, uwzględniające siłę, kierunek, opór powietrza i całą masę innych rzeczy wpływających na tor lotu piłki. Zapewne obliczenia te zajęłyby bardzo wiele czasu i były obarczone pewnym marginesem błędu. W rzeczywistości jednak od momentu wypuszczenia do momentu złapania jest bardzo niewiele czasu i większość z Was bez problemu złapie tę piłkę, w ułamku sekundy bezbłędnie oceniając miejsce, w którym się ona znajdzie. A co jeszcze bardziej fascynujące, nie patrząc na ten punkt w przestrzeni, w którym znajdzie się zaraz piłka, dokładnie tam umieścicie swoją dłoń.

Zaburzenia integracji sensorycznej

Według różnych szacunków, problemy integracji sensorycznej mogą dotyczyć nawet 20% dzieci. Czasami są to przejściowe problemy, a czasami mowa tutaj o zaburzeniach, które warto leczyć na terapii SI. Zaburzenia mogą wystąpić już na samym początku integracji, czyli w okresie prenatalnym i mogą mieć na to wpływ przeróżne czynniki, między innymi alkohol, nikotyna i wiele innych toksyn obecnych w organizmie matki. Zaburzenia mogą się objawiać w trzech postaciach: nadwrażliwość, podwrażliwość oraz poszukiwanie stymulacji sensorycznej. Ostateczna ocena występowania ewentualnych zaburzeń należy do specjalistów. Na co jednak zwrócić uwagę?

Zaburzenia integracji sensorycznej – objawy

Objawy mogą być przeróżne:

• nadaktywność ruchowa – dziecko ciągle pozostaje w ruchu,
• obniżona aktywność ruchowa – dziecko niechętnie wykonuje jakiekolwiek czynności ruchowe,
• niezgrabność, częste przewracanie się, wpadanie na meble,
• problemy podczas wykonywania porannej toalety; czesanie, mycie zębów, mycie buzi,
• problemy z przełykaniem pokarmów innych niż papka,
• problemy z koncentracją, szybkie rozpraszanie się,
• problemy z pisaniem i czytaniem,
• dziecko reaguje nerwowo w głośnych miejscach,
• dziecko chce jak najgłośniej słuchać muzyki lub oglądać bajkę,
• łatwe wpadanie w histerię, występowanie skrajnych emocji jedna po drugiej,
• dziecko nie jest w stanie ubrać niektórych ubrań, bo są dla niego niemiłe w dotyku,
• dziecko ma jakąś ulubioną rzecz, którą często dotyka, przytula, gładzi,
• dziecko nie znosi dotyku innych osób, przytulania,
• dziecko nieustannie dąży do kontaktu fizycznego, ciągle się tuli,
• niska samoocena.

Jeśli przeczytaliście powyższą listę, prawdopodobnie przynajmniej jeden z punktów wzbudził Wasz niepokój. Bez obaw. Jak wspomnieliśmy na początku, integracja sensoryczna to długotrwały proces i po drodze mogą się pojawiać mniejsze lub większe problemy. Można nad tym pracować poprzez zabawy sensoryczne, które angażują kilka zmysłów (przykłady znajdziecie tutaj >>). Jeśli jednak widzicie u swojego dziecka niepokojące objawy, które z czasem nie ustępują lub wręcz się nasilają, zasięgnijcie opinii specjalisty.