Work-life balance — dyrektywa dla pracujących rodziców. Kiedy w Polsce i co zmieni?
[AKTUALIZACJA 14.11.2022 r.]
Pomimo zamiaru wprowadzenia w życie założeń dyrektywy do 2 sierpnia 2022 roku, wciąż trwają prace legislacyjne nad projektem, który nie trafił jeszcze pod obrady sejmu.
Dyrektywa unijna work-life balance (WLB) powstała po to, by wyrównać na rynku pracy szanse kobiet i mężczyzn, a także po to, by wspierać rodziny. Jak sama nazwa wskazuje, ma ona pomóc uzyskać balans pomiędzy życiem rodzinnym a zawodowym. Przewiduje ona szereg przywilejów dla rodziców, opiekunów i nie tylko. Choć dokument ten powstał w 2019 roku, to dopiero w tym roku możemy się spodziewać zmian w prawodawstwie. Państwa członkowskie mają czas do 2 sierpnia 2022 roku, by stworzyć oraz wprowadzić w życie odpowiednie przepisy. Nieoficjalnie mówi się, że już na początku lata pojawią się zmiany.
Dyrektywa work-life balance — zmiany dla rodziców
Niektóre z założeń dyrektywy już są realizowane w naszym kraju, jak na przykład urlop ojcowski w wymiarze 10 dni, który można wykorzystać do 24. miesiąca życia dziecka. Co ciekawe, polskie przepisy są nawet korzystniejsze, niż sama dyrektywa, nie ma jednak obowiązku, by obniżać standardy już obowiązującego prawa. Zmiany, jakie będą mogli dostrzec rodzice to przede wszystkim kwestia elastyczności czasu pracy, urlopu rodzicielskiego oraz dodatkowej opieki nad dzieckiem.
Dyrektywa work-life balace – elastyczność czasu pracy
Pracownik będzie miał prawo wystąpić do pracodawcy o elastyczne warunki pracy. Chodzi tutaj o możliwość pracy zdanej, zmniejszony wymiar pracy lub elastyczny rozkład czasu pracy. Jeżeli pracodawca zgodzi się na udzielenie pracownikowi takich przywilejów, pracownik będzie chroniony przed rozwiązaniem stosunku pracy oraz dyskryminacją. Na chwilę obecną nie są znane żadne szczegóły ewentualnego rozwiązania tej kwestii w prawodawstwie.
Dyrektywa work-life balance – urlop rodzicielski
- 2 miesiące urlopu rodzicielskiego wyłącznie dla taty
Dotychczas rodzice mogli wykorzystać urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni (lub 34 w przypadku bliźniąt, trojaczków i tak dalej) do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Urlop może być wykorzystywany zarówno przez mamę jak i przez tatę dziecka, można go również wykorzystywać naprzemiennie. Dyrektywa zakłada, że każdy rodzic będzie miał do wykorzystania 2 miesiące urlopu rodzicielskiego, bez możliwości przeniesienia na drugiego rodzica, do ukończenia przez dziecko 8. roku życia. Co to oznacza w praktyce? Za po upływie urlopu macierzyńskiego zarówno mama jak i tata będą mieli do wykorzystania 2 miesiące urlopu. Takie rozwiązanie poniekąd wymusi na ojcach opiekę nad dzieckiem, co pozwoli mamom szybciej wrócić do pracy. Jak już wspominaliśmy, dyrektywa nie powinna wpływać na obniżenie standardów obowiązujących przepisów. Obecny urlop rodzicielski wynosi około 8 miesięcy. Jednym z możliwych rozwiązań będzie, gdy wymiar urlopu nie ulegnie zmianie, z zastrzeżeniem, że co najmniej 2 miesiące będzie musiał wykorzystać drugi rodzic.
Dotychczas normą było, że do ukończenia przez dziecko 1. roku życia któryś z rodziców nie pracował, korzystając z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. W ogromnej większości przypadków były to mamy. W obliczu nowych przepisów już 10 miesięcy po porodzie mama będzie mogła wrócić do pracy, podczas gdy tata zajmie się maleństwem jeszcze przez 2 miesiące, lub nawet 2,5 miesiąca, jeżeli doliczymy do tego urlop ojcowski. Jeżeli natomiast tata nie zechce skorzystać z tego przywileju, to po tym czasie konieczne będzie zorganizowanie opieki dla dziecka lub przejście na urlop wychowawczy.
Dykretywa work-life balance – opieka nad dzieckiem
- 5 dni opieki nad dzieckiem zamiast 2
Dotychczas rodzicom przysługiwały w ciągu roku 2 dni wolnego, które można było przeznaczyć na opiekę nad zdrowym dzieckiem. Tylko jeden z rodziców mógł skorzystać z tego prawa, a wymiar wolnego był niezależny od ilości dzieci. Ten typu urlop można było wykorzystać na przykład na wizytę u lekarza lub na długi weekend (często po święcie Bożego Ciała przedszkola i żłobki są zamknięte jeden dzień). Dyrektywa zakłada wydłużenie tego typu urlopu na 5 dni w roku oraz rozszerzenie go na innych krewnych. Oznacza to, że można wziąć takie wolne gdy pojawi się konieczność opieki nad: synem, córką, matką, ojcem, małżonkiem lub partnerem (w związku partnerskim, w przypadku gdy prawo krajowe uznaje takie związki).
