Zespół Aspergera — fakty i mity, na co zwrócić uwagę

Zjawisko to pierwszy raz badane było w pierwszej połowie XX wieku przez Hansa Aspergera. Jednak dopiero niedawno wiedza o tym trafia do szerszego grona odbiorców i coraz więcej ludzi dowiaduje się o takim schorzeniu. Całe szczęście, ponieważ ludzie z Zespołem Aspergera mogli być postrzegani jako dziwaczni, ekscentryczni. Dziś coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że rozmowa z takimi osobami wymaga precyzyjnego używania języka, bez przenośni i metafor, które mogą powodować nieporozumienia.

Co to jest Zespół Aspergera?

Zespół Aspergera, który często kryje się pod skrótem ZA, to zaburzenie ze spektrum autyzmu. Osoby z tym zespołem mogą całkiem normalnie funkcjonować w społeczeństwie, bez większych problemów. Często porównuje się go do autyzmu wysokofunkcjonującego. Warto tutaj wspomnieć, że autyzm ma bardzo szerokie spektrum, czyli zakres występowania. Na jednym końcu spektrum będą osoby, które kompletnie nie są w stanie funkcjonować w społeczeństwie, nie da się z nimi porozumieć ani nawiązać kontaktu, a na drugim końcu będą osoby, które potrafią sobie świetnie radzić, z małymi tylko problemami.

Na temat Zespołu Aspergera można znaleźć wiele informacji, krążą też pewne mity, z którymi warto się rozprawić.

Zespół Aspergera – mity

1. Osoby z Zespołem Aspergera są geniuszami. Nie jest to regułą, chociaż zwrócono uwagę, że osoby z tym zespołem mogą wykazywać ponadprzeciętne umiejętności w jakiejś dziedzinie. Niektórzy utożsamiają Zespół Aspergera z Zespołem Sawanta – geniusza o niskim ilorazie inteligencji. Osoby z Zespołem Aspergera często przejawiają fascynację jakimś tematem, która sprawia wrażenie niemal obsesji. Stąd też może brać się przekonanie, że takie osoby stają się geniuszami w swojej dziedzinie.
2. Zespół Aspergera dotyczy wyłącznie dzieci. Ostatnimi czasy coraz częściej diagnozuje się to schorzenie także u dorosłych. Jeszcze kilkanaście, kilkadziesiąt lat temu wiedza o Zespole Aspergera nie była tak rozpowszechniona, dlatego dzieci z tym zespołem były uważane za dziwaczne, introwertyczne i niedojrzałe emocjonalnie. Z taką łatką dzieci te dojrzewały, stając się dorosłymi, którzy dopiero dzisiaj są prawidłowo diagnozowani.
3. Zespół Aspergera powodowany jest przez konkretny czynnik. Niestety, ale nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o przyczynę tego schorzenia. Różni badacze wskazują na kwestie związane z przebiegiem ciąży, traumy z dzieciństwa, komplikacje okołoporodowe oraz podłoże genetyczne. To ostatnie jest najczęściej pojawiającą się przyczyną, choć nie zostały określone dokładnie fragmenty DNA, które miałyby za to odpowiadać. Z pewnością jednak istnieje duże ryzyko wystąpienia Aspergera u dzieci, których rodzice mają zdiagnozowaną tę przypadłość.
4. Osoby z Zespołem Aspergera są upośledzone umysłowo. W rzeczywistości osoby te mogą mieć nawet ponadprzeciętne wyniki w nauce, kosztem nieco gorszej inteligencji społecznej. Jeżeli pojawią się u nich problemy w nauce, będzie to raczej wynik braku zainteresowania danym przedmiot niż jakimś ograniczeniem umysłowym. 

Zespół Aspergera – fakty

1. Osoby z Zespołem Aspergera mają trudności w komunikacji. Rozmawiając z taką osobą należy unikać przenośni oraz metafor. Gdy powiemy ,,mój mąż ma węża w kieszeni” (co oznacza, że jest skąpy), zostanie to odebrane dosłownie. Mówiąc retorycznie, z lekkim dramatyzmem ,,Ile razy można prosić, żebyś wyrzucił śmieci?” można się spodziewać precyzyjnej odpowiedzi. Osoby z Zespołem Aspergera mogą mieć trudność w rozumieniu żartów oraz gier słownych, figur retorycznych i związków frazeologicznych. Mogą zadawać intymne pytania, nie rozumiejąc, że przekraczają pewne granice, a także udzielać odpowiedzi na retoryczne pytania.
2. Osoby z Zespołem Aspergera trudniej nawiązują relacje. Jest to powiązane z problemami w komunikacji, bowiem ich nieadekwatne reakcje bądź dziwne odpowiedzi na metaforyczne pytania mogą powodować u innych wrażenie, że taka osoba jest dziwaczna. I bez tego osobom z Zespołem Aspergera trudniej jest wchodzić w relacje i podejmować wspólne działania.
3. Asperger występuje częściej u chłopców. To prawda, podobnie jak w przypadku reszty chorób ze spektrum autyzmu. Niektóre badania wskazują, że stosunek chłopców do dziewcząt z tym schorzeniem może wynosić 4:1.
4. Aspergera można zdiagnozować w wieku przedszkolnym. Ponieważ takie dzieci początkowo rozwijają się normalnie, pierwsze niepokojące objawy można zaobserwować dopiero po ukończeniu 3 lat. Wtedy mogą pojawić się pierwsze problemy z komunikacją, obsesyjne zainteresowanie jakąś dziedziną oraz rutyna w działaniach.
5. Osoby z Zespołem Aspergera mają określoną rutynę. Wiele ich działań musi odbywać się w określonej kolejności, określoną ilość razy, w odpowiednim tempie. Próby zakłócenia tej rutyny mogą powodować silny sprzeciw, a nawet histerię. Na przykład – gdy taka osoba ma zaprogramowane, że najpierw zakłada majtki, potem skarpetki, a potem spodnie, to próba rozpoczęcia ubierania się od podkoszulka może wywołać prawdziwy dramat.

Zespół Aspergera u dzieci – na co zwrócić uwagę

O obecności Zespołu Aspergera nie decyduje jeden czynnik. Dlatego jeżeli wiele z poniższych punktów dotyczy Waszego dziecka, warto się zastanowić nad konsultacją ze specjalistą. Gdy obserwujecie tylko kilka z nich, raczej nie jest to równoznaczne z występowaniem tej przypadłości. Objawy, które wiążą się z Zespołem Aspergera to:

• trudności w komunikacji,
• pedantyczny język bez metafor i przenośni,
• brak empatii,
• problemy w nawiązywaniu relacji,
• niechęć do zabawy w grupie,
• niechęć do zmian w otoczeniu,
• ustalona rutyna przy wykonywaniu pewnych czynności,
• problemy z odczytywaniem niewerbalnych komunikatów (mimika, gesty, intonacja),
• obsesyjne zainteresowanie jakimś tematem, które prowadzi do bycia ekspertem w danej dziecinie, ponadprzeciętnie jak na swój wiek,
• upodobanie sobie zabaw, które charakteryzują się powtarzalnością i przewidywalnością, na przykład układanie pociągów z jakichś przedmiotów,
• problemy z używaniem zaimków osobowych,
• zaburzenia integracji sensorycznej (więcej na ten temat tutaj >>),
• czasami także niezdarność, ograniczona sprawność ruchowa.

Jeżeli macie w swoim otoczeniu kogoś z Zespołem Aspergera, warto pamiętać o tym, że komunikacja z taką osobą wymaga precyzyjnego i dosłownego języka. Dobrze jest edukować dzieci, by były wyrozumiałe wobec innych dzieci, które bawią się na uboczu i niechętnie rozmawiają – być może mają one tę właśnie przypadłość.