Lany poniedziałek – śmigus dyngus. Skąd wzięła się ta tradycja i co symbolizuje?
W Polsce Lany Poniedziałek to wyjątkowa okazja. Choć w poszczególnych częściach kraju znane są różne zwyczaje z nim związane, jedno jest niezmienne – tego dnia można (prawie) bezkarnie oblewać innych wodą. Choć z biegiem czasu ten zwyczaj spotyka się z coraz mniejszym przyzwoleniem społecznym.
Śmigus dygus – sikawki DIY. Zrób je sam w domu >>
Skąd się wywodzi zwyczaj oblewania wodą w Lany Poniedziałek?
Dziś ten dzień jest nierozerwalnie związany z Poniedziałkiem Wielkanocnym — świętem, które zamyka okres Triduum Paschalnego oraz samej Wielkanocy. Woda ma tutaj symbolizować oczyszczenie, a niektóre źródła nawiązują do rozpędzania wodą tłumów, które zgromadziły się na wieść o zmartwychwstaniu.
Zanim jednak na ziemiach Polski zapanowało chrześcijaństwo, śmigus posiadał nieco odmienną symbolikę. Tego dnia polewano panny, by zapewnić im płodność oraz urodę. Natomiast kobiety mogły się zrewanżować dopiero kolejnego dnia, bo wtedy obchodzony był babski śmigus, podczas którego oblewano kawalerów. Im woda nie miała zapewnić ani urody, ani płodności, można więc uznać, że była to po prostu zabawa, mająca na celu odwet płci pięknej.
Ciekawostka - w wielu regionach, można spotkać wymowę ,,śmingus dyngus”. Choć oficjalnie jest to błąd, występuje on tak powszechnie, że być może wkrótce doczeka się uznania w słownikach.
Jak dzisiaj świętujemy śmigusa-dyngusa?
W wielu miejscach w Polsce uważa się, że chociażby minimalne zmoczenie wodą jest niezbędne, by zapewnić sobie szczęście w bieżącym roku. Nie ma konieczności wylewania na kogoś wiadra wody, parę kropel w zupełności wystarczy.
W niektórych regionach praktykuje się kąpiele w rzece lub jeziorze (a nawet morzu!), nietypowe procesje oraz lokalne zwyczaje. W Małopolsce można spotkać różnego rodzaju kukły, maszkary i przebierańców, a w samym jej sercu, czyli w Krakowie, tradycyjnie odbywa się słynny odpust Emaus – nazwa pochodzi od miasta, do którego podążał zmartwychwstały Jezus.
Gdzieniegdzie śmigus to także okazja do psikusów, które się robi sąsiadom. We wszystkich tych zwyczajach można znaleźć wspólny mianownik – dobrą zabawę i śmiech.
Ciekawostka – nieco odmienne wersje Lanego Poniedziałku obchodzi się w wielu krajach na świecie: w Słowacji, na Węgrzech, a nawet w Meksyku!
Jak zmienił się śmigus-dyngus na przestrzeni ostatnich lat?
Porównując dyngusa sprzed 20-30 lat z dzisiejszym, widać dużą zmianę. W ubiegłym wieku, zwłaszcza na wsiach, normą było, gdy tego dnia jeździły wozy strażackie i masowo oblewały ludzi. Widok mokrych wiernych w kościele również nie był niczym niezwykłym. I nie było ważne, że ludzie mieli na sobie swoje najbardziej odświętne ubrania. Oblewanie wodą było dopuszczalne w każdej formie i w każdej ilości.
Na końcu artykułu możecie zobaczyć tradycyjne oblicze śmigusa-dyngusa.
Dziś trzeba odrobinę hamować swoje zapędy, bowiem można nawet… dostać mandat! Osoba, która nie ma ochoty brać udziału w zabawie, może powołać się na paragraf o zakłócaniu spokoju i porządku publicznego lub naruszeniu nietykalności cielesnej. Dlatego apelujemy o rozsądek oraz lanie wodą wyłącznie tych, którzy tego chcą. Niezależnie od zmiany pokoleniowej, oblewanie wciąż spotyka się dużą wyrozumiałością ze strony oblewanych.
Jak bezpiecznie i wesoło spędzić śmigusa w domu z dziećmi?
Jeżeli chcecie przekazać małym dzieciom tradycję oblewania się wodą, warto zrobić to na spokojnie. Kilkuletnie maluchy mogą łatwo nabawić się fobii oraz złych skojarzeń albo w drugą stronę – zwyczaj ten może ich tak zachwycić, że zrobią psikusa sąsiadce, która nie będzie z tego wcale zadowolona. Świetnym pomysłem jest pokropienie dzieci z samego rana niewielką ilością wody z życzeniami szczęścia. To dobry moment na postawienie granic i wytłumaczenie, kogo możemy lać oraz jak bardzo.
No właśnie, jak bardzo można kogoś z domowników zmoczyć? To już zależy od Was 😊
